Ekim ayının gelmesi ile koyunlarda üreme faaliyetleri yani koç katımı başlamıştır. Koç katımı, hayvan yavrularının, kışın soğuğa ve açlığa dayanıksız oluşlarından dolayı, yavrulama zamanlarının denetim altına alınması amacıyla sürülerden ayrılan erkek hayvanların sürüye geri salındığı zamandır.
Koç katımı genellikle Ekim ile Kasım ayları arasında olur. Gündönümünde (21Haziran) bir köyün bütün koçları sürüden ayrılıp ayrı bir otlakta koçları çobanın gütmesine verilir. Sürülerde ortalama 25-30 koyun için bir koç beslenir. Koç katım döneminde meralar iyice kuruduğu için koyunların yetersiz beslenmelerine ve ihtiyaçların tam olarak karşılanamamasına sebep olmaktadır.Bu dönemde beslenme çok önemli olduğundan koyunlara ve koçlara koç katım öncesinde ve koç katımı döneminde ek yemleme kısırlığı düşürür ve ikizliği arttırır.Bu dönem 1,5 ayı kapsar ve koç katımı başlamadan 15 gün öncesinden yemleme başlanmalıdır.Koçları ayrı olarak beslemekte verimi arttıracaktır.Bu dönemde koyunlara günlük yem ihtiyacının %50’den fazlası verilmelidir.Kesif yem veriyorsak,anızda otlayan,mera durumu iyi olan ve iyi kalitede ot verildiği dönemlerde bu miktarları dengelemek gereklidir.Bu denge ayarlanamaz ise hayvanların yağlanmasına ve döl tutmamasına neden olur.Bu nedenle hayvanın yem ihtiyacı durumunu dikkatli analiz edilmelidir.
KOÇ KATIMI NASIL YAPILIR?
Serbest aşım, sınıf aşımı ve elde aşım olmak üzere üç aşım yöntemi vardır.
*Serbest Aşım
Bu yöntem ile yeteri kadar koç ana sürüye salınır. kızgınlık gösteren koyunlar herhangi bir koç tarafından aşılır. Her koçun aştığı hayvan sayısı da değişiktir. Koçlardan birisi önder durumuna geçer ve daha fazla koyun aşar. Diğer koçlarda önder koyunun aşamadığı koyunları aşarlar. Koçlar başlangıçta çok aşım yaptıkları için koç katım süresi sonlarına doğru kızgınlık gösteren koyunlarda döl tutmama olabilir. Bu nedenle serbest aşımda diğer yöntemlere göre daha fazla koça ihtiyaç vardır.
* Sınıf Aşımı
Bu yöntemde koyunlar vücut yapıları ve verim düzeylerine göre sınıflara ayrılırlar. Koç katım zamanı gelince koçlar sürüye dahil edilir. Bu yöntem ile vasat hayvanlar elenmiş olup bir nevi ıslah çalışması yapılmış olunur. Bu yöntemde koyunların eksik olduğu yönlerini doğacak yavrularda gidermek için koçlar seçilerek katılır. Örneğin yapağı özellikleri iyi ancak ince yapılı koyunların oluşturduğu sınıfa yapağı özellikleri orta kalitede iri yapılı ve et verimi bakımından iyi durumda olan koçlar katılır. Bu yöntemin en güzel yönü yıllık olarak sürünüzdeki hayvanların daha üstün özellikleri olması sağlanır ve her geçen yıl sürünüz daha kaliteli hale gelir. Serbest ve sınıf aşım koç katımlarında kuzuların babaları bilinemez.
* Elde Aşım
Koç ve koyunların önceden saptanan ilkeler ışığında koyunlarda kızgınlığın gözlemlenmesi ile bir araya getirilerek çiftleştirilir.Bu yöntemde koç katımı öncesi listeler düzenlenir. Listelerde aşım yapacak koçlar ve koyunların numaraları vardır. Bir başka deyişle aşımdan önce hangi numaralı koyunun hangi numaralı koç ile çiftleşeceği önceden belirlidir. Katım döneminde kızgınlık gösteren koyunları saptamak için bir arama koçu salınır. Arama koçunun karın veya kasık bölgesine çuval ya da bu iş için hazırlanmış takımlar salınır. Koç kızgın koyunu hızla belirler ve üzerine sıçrar. Ancak taşıdığı önlük nedeniyle aşım yapamaz. Bu şekilde kızgın olan koyun tespit edilip sürüden ayrılır ve listedeki koç ile eşleştirilir. Arama koçlarının fazla yorulmaması için 10-15 koyun sürüsüne bir arama koçu kullanılır.
Koyunlar ve koçlar yüksek ısılardan olumsuz etkilenirler. Uzun süreli sıcaklıklar koyunların gebelik oranlarını azaltmaktadır. Bu nedenle sıcak yaz aylarında koyunlara gece otlatılması yapılabilir. Elde aşım yönteminde koçların aşımdan önce koyunlarla vakit geçirmesinin gebeliği olumlu etkileyecektir.
Aşım yöntemlerine göre bir koça ayrılacak koyun sayısı:
Serbest aşımda 1 genç koça 15, ergin koça 30-40 koyun,
Sınıf aşımında 1 genç koça 30,ergin koça 40-60 koyun,
Elde aşımda 1 genç koça 40,ergin koça 60-80 koyun hesaplanmalıdır.
