Verimli ve yüksek yararlanılabilirlik oranı ve istenilen yağ asidi bileşiminden dolayı tam yağlı soya tüm hayvanların beslenmesi için oldukça gerekli ve kolay sindirilebilirliği olan bir besin maddesidir.
Dengeli amino asit, by-pass protein, enerji, temel yağ asitleri vitamin ve mineraller için iyi bir doğal kaynak olarak tüm beslenme uzmanları ve üreticiler tarafından bilinmekte ve tavsiye edilmektedir. Soya küspesi hayvansal üretim açısından hayati öneme sahip bir materyaldir. Dünyada, soya küspesi küçükbaş hayvancılık kadar,büyükbaş hayvanların ve hatta kanatlı endüstrisiyle pet hayvanlarının beslenmesi için önemli protein kaynağıdır. Soya küspesi, taneden yağın çeşitli işlemlerle çıkarılması sonrasında kalan kısmın öğütülmesiyle elde edilir. Kolay ulaşılabilen, lezzetliliği fazla; lisin, metionin ve trionin açısından zengin olan içeriği zenginleştirilmiş soya küspesi, kıymetli bir protein hammaddesidir.
TARLANIN EKİME HAZIRLINMASI VE EKİM ZAMANI: Soya fasulyesi ekimi yapılacak tarla ekimden önce pullukla 20-25 cm derinlikte sürülür. Bundan sonra diskaro ile parçalanır. Ardından tırmık ve sürgü geçirilir. Eğer elde var ise diskaro, tırmık ve baskı işlerini aynı zamanda yapan aletler de kullanılabilir. Her türlü toprak işleme toprak tavının en iyi olduğu konumda yapılmalıdır. Toprak çok yaş ve çok kuru olmamalı, alet çalışırken bulgur gibi dökülmelidir. Tohum yatağı ince topraklı olmalı ve toprak yüzeyinden 2-6 cm derinliğe kadar sıkıştırılmalıdır. İkinci ürün yetiştiriciliğinde arpa veya buğday hasadından hemen sonra tarla sulanır ve tava gelince toprak işlenir. Anıza ekim makinası varsa doğrudan anıza ekim de yapılabilir. Soya fasulyesinin ekim zamanı toprak sıcaklığının 8-10 °C ulaştığı zamandır. Ana ürün soya fasulyesi çoğunlukla bütün bölgelerde Nisan ayının ortalarından itibaren en kısa zamanda ekilmelidir. İkinci ürün soya fasulyesi ekimi ise en geç Temmuz ayının ilk haftasına kadar yapılmış olmalıdır. Soya fasulyesi iyi hazırlanmış bir tohum yatağına 2-3 cm derinlikte ekilmelidir. 1 dekarda yaklaşık 40-45 bin bitki bulunmalıdır. Bu duruma göre sıra arası ve üzeri mesafeleri 70x3, 60x4 veya 50x5 cm olur. Eğer makine ile sıra arası işleme güçlük yaratmazsa sıra arası 40-45 cm de olabilir. O zaman sıra üzeri 5-6 cm olur. Bir dekara (1000 m2 ) atılacak tohumluk miktarı, 100 tane ağırlığına göre değişir. Eğer tohumlar iri ise (yüz tane ağırlığı 18 g) 7-7,5 kg, küçük ise (yüz tane ağırlığı 15 g) 6-6,5 kg’dır. Tohumların çimlenme yeteneğinin en az % 90 olması istenir.
İKLİM VE TOPRAK İSTEĞİ: Yetişme süresi boyunca 2400-3000 °C sıcaklık ister. Çimlenme için en az 8-10 °C lik bir toprak sıcaklığı gereklidir. Gelişme ilerledikçe, sıcaklığın 16-30 °C arasında olması gerekir. Toprak yönünden özel bir seçiciliği yoktur. Yüksek verim için killi, killi-kumlu, orta ağır, kolay ısınan, humusça zengin ve üretken topraklar ister. Toprağın pH derecesi 4’ün üzerinde olmalıdır, nötr topraklar uygundur.
GÜBRELEME,SULAMA VE BAKIM: Soya bir baklagil bitkisi olduğu için soyanın özel bakterileri havanın azotunu bağlar. Soya fasulyesi bir tarlaya ilk kez ekiliyorsa toprağın veya tohumların özel soya bakterisi ile (Rhizobium japonicum) mutlaka aşılanması gerekir (100 kg tohuma 1 kg bakteri). Ekimle birlikte saf madde olarak dekara 2-3 kg Azot (N) vermek yeterlidir. Bunun için % 20’lik Azotlu gübreden 10-12 kg; % 26’lık Azotlu gübreden 8-10 kg; % 33’lük Azotlu gübreden 6-7 kg hesaplanır. Bir dekara verilecek saf Fosfor (P2O5) miktarı 6 kg’dır. % 43’lük TSP’den (triple süper fosfat) 15 kg, % 20’lik fosforlu gübreden 30 kg hesaplanır. Gübrelemede en önemli nokta, fosforun toprağa en geç ekimle birlikte kök derinliğine verilmesidir. Azotta böyle bir zorunluluk yoktur. Soya yetişme süresi boyunca bir dekara 500-600 ton su ister. Bitki, ekiminden hasadına kadar yeterli miktarda suyu toprakta bulmalıdır. Sulama, tarla tavalara bölünerek yapılır. Bitki boyu 8-10 cm’yi bulduğunda ilk sulamanın yapılması uygundur. Gecikildiğinde bitki boyu kısa kalır ve ilk bakla yüksekliği de düşük olur. Bu da hasatta verim kayıplarına neden olmaktadır. Çiçeklenme başlangıcı ve bakla oluşum dönemleri, soyanın en çok su istediği dönemlerdir. İkinci ve üçüncü sulamalar bu dönemlerde yapılmalıdır. Hepsi bir arada düşünüldüğünde havanın, toprağın ve bitkinin durumuna göre soya 3-4 kez sulanır.
HASTALIK VE ZARARLA MÜCADELE: Soyanın çok fazla hastalık ve zararlıları vardır. Bunlar içinde nematod, mildiyö ve virus önemli zararlar yapabilir. Zararlıları beyaz sinek, kırmızı örümcek, yeşil kurt, pis kokulu yeşil böcek, pamuk çizgili yaprak kurdudur. Türkiye’de Ege Bölgesinde kırmızı örümcek zararı fazla görülmektedir. İlaçlama, 1 yaprakçıkta 10 adet kırmızı örümcek bulunduğunda yapılmalıdır.
HASAT VE DEPOLAMA:Bitkinin tamamen sarararak yapraklarının döküldüğü ve baklaların da kuruyarak tanelerin sertleştiği dönemde hasat yapılır. Bu dönemde taneler en çok %13 nem içermelidir. Ürün ya gelişmiş modern silolarda veya kapalı mekanlarda depolanır. Depolamada yığının 1 m kalınlığı aşmamasına dikkat edilir ve zaman zaman da kürekle karıştırılır. Soya taneleri yağ da içerdiği için sıcaklık 15-20 °C, hava nemi de %50 olmalıdır.
